Inleiding

Voor u ligt de tweede bestuursrapportage over 2023.

Hierin rapporteren wij over de voortgang in de eerste acht maanden van dit jaar en bij de jaarrekening na twaalf maanden van het jaar. We kijken in de bestuursrapportage naar prestaties en budgetten en rapporteren over de afwijkingen ten opzichte van de voorgenomen prestaties en financiële budgetten (als deze afwijkingen groter zijn dan € 25.000).
Bij een aantal financiële afwijkingen wordt aangegeven dat deze structureel van aard zijn. In dat geval wordt beoordeeld hoe deze mutaties mee te nemen in de Begroting 2024-2027.

Ontwikkelingen  
De situatie in de wereld heeft blijvende impact op onze nationale en lokale samenleving. Nederland staat voor grote opgaven. De stikstofproblematiek, de roep om meer (betaalbare) woningen en klimaatverandering zijn enkele voorbeelden van complexe vraagstukken. De opvang van Oekraïense ontheemden en vluchtelingen is nog steeds een extra verantwoordelijkheid die wij moeten nemen. Er blijft daarnaast een opgave voor de voortdurende instroom van asielzoekers. Daarbij komt de onzekerheid van de landelijke verkiezingen in november en welke impact de daaropvolgende kabinetsformatie zal hebben op het rijksbeleid.

Al met al laat de toekomst zich moeilijk voorspellen. Wij blijven daarom alert op onze inzet, prestaties en beschikbare middelen. Deze aanpak is temeer van belang omdat vanaf 2026 vooralsnog een andere financiële werkelijkheid lijkt te ontstaan. We zien dat de financiering vanuit het Rijk onzeker is, er is niet altijd volledige compensatie voor taken die bij ons (komen te) liggen. Het college laat zich hierdoor niet afleiden maar wil het huidige beleid continueren; tegelijkertijd gaan we ons wel voorbereiden op een andere werkelijkheid in de komende jaren. De VNG heeft in reactie op de val van het kabinet ook uitgesproken dat een stilstand nu onverantwoord is. De maatschappelijke problemen zijn te urgent om als overheden een jaar of langer stil te staan. Dat geldt ook voor het gesprek over de juiste financiële randvoorwaarden van de decentrale overheden.

Op het moment van samenstellen van deze rapportage hebben wij de septembercirculaire van het gemeentefonds (Algemene Uitkering) nog niet ontvangen. Over deze circulaire informeren wij u separaat. De circulaire kan nog financiële effecten hebben voor het jaar 2023.

In deze bestuursrapportage zien we regelmatig de effecten van loon- en prijsstijgingen. Dit is deels gevolg van nieuwe cao’s bij diverse organisaties die worden doorberekend in verschillende tarieven. Ook zien we nog de consequenties van stijgende bouw- en materiaalkosten en effecten van de onzekere energiemarkt.

Bovenstaande ontwikkelingen vragen een forse inzet van de organisatie. Tegelijkertijd merken we, net als bij andere gemeenten en organisaties, nog steeds de krapte op de arbeidsmarkt. De dynamiek op de arbeidsmarkt leidt er ook toe dat veel collega's ervoor kiezen om een loopbaanstap elders of intern te maken. Er ontstaan daardoor ook weer vacatures. Het is dan ook voor de organisatie een behoorlijke uitdaging om alle formatie goed ingevuld te krijgen. Dit leidt ertoe dat veel reguliere werkzaamheden onder druk staan en ook de inhuur oploopt.

Daarnaast zijn er in de organisatie dit jaar grote ontwikkelingen geweest. De organisatiestructuur is aangepast van eenheden naar domeinen en met de vorming van een nieuw concernmanagementteam en een laag teamleiders. We doen dit o.a. om wendbaarder te kunnen organiseren gelet op alle ontwikkelingen die we om ons heen zien.

Bestuur en ambtelijke organisatie zijn ‘in beweging’ om onze ambities waar te maken en tegelijkertijd willen we als gemeente financieel gezond zijn en blijven. Dit vraagt blijvende scherpte en aandacht. We zijn blij dat we op koers liggen bij de uitvoering van de diverse programma’s.

Prestaties
In de eerste acht maanden van 2023 liggen we met onze prestaties voor een groot deel op schema. We lichten de afwijkingen en de te nemen maatregelen in deze rapportage toe. Bij de jaarrekening 2023 blikken we terug op alle resultaten.

Hieronder volgt een totaalbeeld van de voortgang van de prestaties per programma. De prestaties van 2023 komen één op één uit de begroting 2023.  
Hieruit blijkt dat we qua voortgang van de prestaties op schema liggen. Van de 113 prestaties worden er 108 behaald (groen), 3 met enige vertraging behaald (oranje) en 2 worden niet behaald (rood).

De nog niet volledig gerealiseerde prestaties uit voorgaande jaren zijn ook opgenomen in deze rapportage.

Financiële ontwikkelingen op hoofdlijnen
De bestuursrapportage laat een negatief saldo zien van € 22.000, wat resulteert in een negatief  begrotingssaldo 2023 van € 2.146.000 na deze bestuursrapportage.
Het verloop van het begrotingssaldo wordt in onderstaande tabellen in beeld gebracht.

Verloop financieel beeld in 2023
De primaire begroting 2023 kwam uit op een voordelig saldo van € 157.000. U heeft amendementen ingediend, de septembercirculaire 2022 is verwerkt en de afgelopen maanden heeft u ingestemd met een aantal voorstellen, waarvan de financiële effecten ten laste of ten gunste van het begrotingssaldo zijn gebracht waarbij het saldo uitkomt op € 2,1 miljoen nadelig.
Met de mutaties als gevolg van voorstellen onderweg en de mutaties in deze tweede  bestuursrapportage is de stand van begroting nu € 2.146.000 nadelig. In de tabellen hieronder geven wij de mutaties per programma weer en het effect daarvan op het begrotingssaldo.
 
In de tabellen hierna geven wij de mutaties per programma weer en het effect daarvan op het begrotingssaldo.

Financieel beeld 2023 - 2e bestuursrapportage 2023
Tabellen: bedragen in euro's (minbedrag is nadeel)

Hieruit blijkt, dat de 2e bestuursrapportage sluit met een negatief saldo als gevolg van diverse mutaties.
Loon- en prijsstijgingen hebben gevolgen voor onder meer energie, bijdrage gemeenschappelijke regelingen, subsidies en onderhoudskosten met  hogere lasten van afgerond € 1 miljoen tot gevolg.  In de begroting 2023-2026 was hiervoor een stelpost van € 600.000 opgenomen. Deze is nu ingezet ter dekking. De nieuwe CAO voor de sector gemeenten is verwerkt waarvoor de stelpost is ingezet met een voordeel tot gevolg. Daarnaast is er een positieve bijstelling als gevolg van de verwerking van de meicirculaire 2023.

De effecten van de septembercirculaire 2023 zijn nog niet bekend en daarom nog niet verwerkt in deze cijfers.
We lichten in deze bestuursrapportage per programma de afwijkingen en financiële mutaties toe.

Effecten voor de begroting 2023

Stand Algemene Reserve Vrij Besteedbaar (ARVB).
De stand van de Algemene Reserve Vrij Besteedbaar bedraagt afgerond € 8,3 miljoen (zie voor specificatie bijlage 2- 17e begrotingswijziging). Zoals hiervoor al is aangegeven, is er na deze bestuursrapportage sprake van een negatief begrotingssaldo 2023 van € 2.146.000. Bij ongewijzigde omstandigheden zal dit overschot aan het einde van het jaar worden onttrokken aan de Algemene Reserve Vrij Besteedbaar. Daarmee komt de stand van de reserve uit op € 6,2 mln.

Digitaal
U ontvangt deze bestuursrapportage digitaal in de vorm van een pdf. In het kader van de doorontwikkeling van onze Planning & Control verschijnt deze rapportage ook in een doorklikbare vorm via https://financien.dalfsen.nl/ en via https://dalfsen2023.2ebestuursrapportage.nl/

Procedure bestuurlijke behandeling